Badanie ścieków pełni bardzo ważną funkcję w ochronie środowiska naturalnego i zapobieganiu zanieczyszczeniu wód. Analiza umożliwia sprawdzenie ich składu chemicznego, fizycznego oraz mikrobiologicznego. Przekonaj się, czego można się z niej dowiedzieć oraz kiedy warto wykonywać takie badanie.
Dlaczego warto wykonywać analizę ścieków?
Przeprowadzenie badania ścieków pozwala określić, czy nie znajdują się w nich szkodliwe substancje mogące zagrażać środowisku, a także ludziom i zwierzętom. Analiza ich składu ma więc znaczenie dla ochrony całego ekosystemu. Zgodnie z Ustawą z dnia 20 lipca 2017 r. Prawo wodne ścieków nieoczyszczonych nie można odprowadzać do odbiorników, czyli naturalnych zbiorników wód powierzchniowych bez poddania ich procesowi oczyszczania. Jest to zadanie oczyszczalni, które mają doprowadzić ich parametry do składu naturalnych wód.
Badanie ścieków pozwala określić, czy spełniają one wymogi prawne. Wpływa także na poprawę systemów oczyszczania i ich optymalizację.
Rodzaje ścieków i ich charakterystyka
Ścieki ze względu na ich skład chemiczny oraz pochodzenie można podzielić na:
-
bytowo-gospodarcze – pochodzą one z budynków mieszkalnych oraz użyteczności publicznej, powstają w wyniku ludzkiego metabolizmu i funkcjonowania gospodarstw domowych (to także inne ścieki o podobnym składzie pochodzące z tych budynków);
-
komunalne – wszystkie rodzaje ścieków trafiających do kanalizacji bez względu na ich dokładne pochodzenie;
-
przemysłowe – powstające w wyniku wszelkich procesów odbywających się w zakładach przemysłowych, mogą zawierać mikroorganizmy chorobotwórcze oraz metale ciężkie w zależności od rodzaju działalności;
-
rolnicze – powstające z wód spływających z pól i gospodarstw, mogą zawierać pestycydy i nawozy sztuczne oraz zanieczyszczenia organiczne i nieorganiczne;
-
wody opadowe – to ścieki powstające w wyniku opadów atmosferycznych na obszarach zabudowanych, mogą zawierać zanieczyszczenia organiczne i nieorganiczne głównie w formie zawiesin;
-
wody podgrzane – będące efektem procesów technologicznych wykorzystujących ciecz do chłodzenia.
W zależności od tego, skąd pochodzą ścieki, mogą one stwarzać mniejsze lub większe zagrożenie dla środowiska.
Skład ścieków – co warto o nim wiedzieć?
We wszystkich typach ścieków znajdują się liczne związki chemiczne. Organiczne składniki to głównie:
-
białka,
-
węglowodany,
-
tłuszcze.
W ściekach można znaleźć także fenole, barwniki, żywice, detergenty, pestycydy czy produkty naftowe. Składniki nieorganiczne to głównie:
-
zasady,
-
kwasy,
-
metale ciężkie:
-
ołów,
-
miedź,
-
cynk,
-
rtęć,
-
kadm,
-
chrom,
-
-
siarczany,
-
chlorki,
-
azotyny,
-
azotany,
-
węglany,
-
fosforany,
-
amoniak,
-
rozpuszczone gazy:
-
tlen,
-
dwutlenek węgla,
-
siarkowodór,
-
chlor,
-
metan.
-
Składniki nieorganiczne oraz organiczne wpływają na barwę, zapach oraz mętność ścieków. Zawierają dużą liczbę zawiesin, a także mikroorganizmy. Jest to głównie wynikiem tego, że w ściekach znajduje się ludzki i zwierzęcy kał oraz mocz, a także odpady z laboratoriów, placówek medycznych i weterynaryjnych.
Analiza ścieków a przepisy prawa
Okresowe badania dotyczące jakości i ilości ścieków odprowadzanych do wód lub ziemi są obowiązkowe dla takich podmiotów jak m.in. przedsiębiorstwa wodno-kanalizacyjne oraz zakłady przemysłowe odprowadzające je na podstawie wydanego pozwolenia wodnoprawnego. W przypadku przydomowych oczyszczalni, z których są odprowadzane ścieki w ilości nieprzekraczającej średniorocznie 5 m3 na dobę, nie trzeba wykonywać badania. Analiza może być jednak zlecona przez organy administracyjne w przypadku, gdy istnieje podejrzenie, że instalacja nie działa we właściwy sposób, a odprowadzane ścieki nie są bezpieczne dla otoczenia.
Zgodnie z obowiązującymi przepisami prawa pobieranie próbek do badań ze ścieków przemysłowych powinno odbywać się co najmniej raz na 2 miesiące. Należy to robić w regularnych odstępach czasu i w miejscach, w których są one odprowadzane do ziemi lub wody.
W jaki sposób pobiera się próbki do badania ścieków?
Próbki mogą być pobrane zarówno przez podmiot, na którym ciąży obowiązek wykonywania badania (lub robi to dobrowolnie), jak i przez wyspecjalizowanych próbkobiorców. Bardzo istotne jest to, aby pobór, a także przechowywanie oraz transport odbywały się zgodnie z określonymi zasadami, gdyż wpływa to na uzyskane wyniki.
Próbki do badań mogą być pobierane ręcznie z wykorzystaniem odpowiedniego osprzętu lub za pomocą automatycznych samplerów. Należy je umieścić w czystych pojemnikach ze szkła lub polietylenu. Po napełnieniu niezbędne jest ich dokładne zamknięcie i przechowywanie w miejscu zabezpieczonym przed wysoką temperaturą oraz bezpośrednim promieniowaniem słonecznym.
Analiza ścieków jest bardzo ważna przede wszystkim ze względu na ograniczenie ryzyka zanieczyszczenia środowiska. Badanie pozwala stwierdzić, czy nie znajdują się w nich substancje mogące stwarzać zagrożenie dla flory oraz fauny. Dzięki niemu możliwe jest także podjęcie skutecznych działań optymalizujących pracę oczyszczalni. Na taką analizę warto zdecydować się także w przypadku przydomowej instalacji – nawet wtedy, gdy nie jest ona objęta prawnym obowiązkiem.
